Volgens Gerrit Rietveld is het de opdracht van de architect om ruimte te maken. Dat lijkt voor een architect vanzelfsprekend. Maar is het wel zo vanzelfsprekend? En wat kan ik als kunstenaar met dit idee? Die vraag heb ik mezelf gesteld. Dus hoe maak je ruimte?

Eerder had ik al gemerkt dat architecten geïnteresseerd waren in mijn werk. Dat leek mij toen een kwestie van stijl of techniek. De associaties over mijn tekeningen gingen vaak in de richting van plattegronden of planologische ontwerpen. Architecten of planologen zagen verwantschap en overeenkomst. Nu ben ik geen architect of planoloog maar een kunstenaar. Tekenen wil bij zichzelf zijn, het wil nergens anders heen. Zoals een architect een huis ontwerpt voor mensen om in te wonen zo woon ik in mijn tekeningen.

Een tekening begint met het opzetten van het meest simpele raster: waar is het middelpunt, het centrum? Het centrum geeft een ruimtelijke referentie. Daardoor kan ik min of meer chaotische invallen volgen en die nauwkeurig weergeven en vastleggen. Door het toeval in een symmetrie te brengen ontstaan interne patronen en posities. Symmetrie heeft haar basis in het centrum dat daardoor het fundament van de tekening wordt. En voor zover het centrum niet als een vorm wordt opgevat en het dus een lege ruimte is zonder vormen, kan het functioneren als een bron van vormgebeurtenissen. Creativiteit begint met leegte.

Zoals een gebouw in de aarde is verankerd door middel van een fundament zo is het lege centrum voor mij het fundament van de tekening. Zonder fundering in het besef dat we onze willekeur en onwetendheid moeten stabiliseren, creëren we meer chaos dan zinvolle ordeningen. Het gaat er om met welke intentie je werkt. Om die reden omschrijf ik mijn werk ook wel als architectuur van de innerlijke ruimte.

Gerard van der Horst, 2023
Artist in Residence, Post Erasmuslaan 5, Utrecht, 2018
>>